Μία από τις πιο σοβαρές επιπλοκές του διαβήτη είναι το λεγόμενο «διαβητικό πόδι». Πρόκειται για έλκη που εμφανίζονται στα πόδια και αν δεν προληφθούν μπορεί να οδηγήσουν σε ακρωτηριασμό.
Τα στοιχεία είναι συγκλονιστικά: Κάθε 30 δευτερόλεπτα, κάπου στον κόσμο, ένα πόδι ακρωτηριάζεται λόγω διαβήτη! Από τα 200 εκατομμύρια ατόμων με διαβήτη σε ολόκληρο τον κόσμο, το 5% έχουν έλκη στα πόδια!
Ποια είναι τα αίτια; Τα άτομα με διαβήτη διατρέχουν σοβαρό κίνδυνο βλάβης των νεύρων εξαιτίας του διαβήτη (νευροπάθεια) και υπάρχει περίπτωση να εμφανίσουν προβλήματα στην κυκλοφορία του αίματος στα πόδια (ισχαιμία). Οι πιο συνηθισμένες ενδείξεις της διαβητικής νευροπάθειας είναι το μούδιασμα και η απώλεια της αίσθησης της αφής στα πόδια.
Η νευροπάθεια μπορεί ορισμένες φορές να προκαλέσει σοβαρό πόνο, αλλά συνήθως δεν γίνεται αντιληπτή. Αυτό έχει σαν απόρροια τραυματισμοί του δέρματος να μην γίνονται αισθητοί, να μην αναγνωρίζονται και να μην τους φροντίζει κανείς με τον τρόπο που θα έπρεπε. Όταν όμως το δέρμα έχει ρωγμές, διάφορα μικρόβια μπορούν να μολύνουν το πόδι και να προκληθούν λοιμώξεις.
Στα άτομα με διαβήτη που έχουν μειωμένη αίσθηση του πόνου ή κακή κυκλοφορία του αίματος, η επούλωση των τραυματισμών είναι αργή και η ικανότητα του σώματος να καταπολεμήσει μία λοίμωξη μπορεί να είναι εξασθενημένη. Τα σημεία της λοίμωξης συνήθως εντοπίζονται δύσκολα, και αυτό όταν η λοίμωξη έχει γίνει πια πολύ σοβαρή. Και οι λοιμώξεις σε αυτές τις πληγές μπορεί να καταλήξουν σε ακρωτηριασμό.
Αυτή η κατάσταση ονομάζεται «διαβητικό πόδι» και αποτελεί το συχνότερο αίτιο νοσηλείας για άτομα με διαβήτη. Παρόλο που πολλές σοβαρές επιπλοκές, όπως η νεφρική ανεπάρκεια, η τύφλωση, το έμφραγμα ή το εγκεφαλικό επεισόδιο και η νευροπάθεια, μπορούν να παρουσιαστούν στους διαβητικούς, οι επιπλοκές του ποδιού είναι εκείνες που προξενούν τις μεγαλύτερες απώλειες από οικονομικής και ανθρώπινης πλευράς.
Πρόσφατα, κυκλοφόρησε και στην Ελλάδα ένα νέο τεστ που συμβάλει καθοριστικά στην πρόληψη του προβλήματος. Ονομάζεται neuropad και είναι τόσο εύκολο στη χρήση του, ώστε μπορεί να γίνει από τα άτομα με διαβήτη στο σπίτι σε μόλις 10 λεπτά. Τα αποτελέσματα, δε, για την ύπαρξη ή όχι νευροπάθειας είναι λίαν αξιόπιστα και εφάμιλλα εκείνων που λαμβάνονται με πολύπλοκες εξετάσεις.
Με το neuropad test ελέγχεται η λειτουργία των νεύρων στο πόδι. Ο έλεγχος βασίζεται στη μέτρηση της ενυδάτωσης της επιδερμίδας του πέλματος. Η διαδικασία είναι απλή, ο διαβητικός εφαρμόζει τα 2 αυτοκόλλητα επιθέματα που υπάρχουν στη συσκευασία στα πέλματα των ποδιών και ελέγχει σε 10 λεπτά το τελικό χρώμα.
Το αποτέλεσμα του neuropad αξιολογείται εύκολα από τον ίδιο τον ασθενή διότι βασίζεται σε ευδιάκριτη χρωματική μεταβολή. Το τεστ διατίθεται και στην Ελλάδα από τα φαρμακεία. Τα άτομα με διαβήτη μπορούν να το προμηθευτούν με την αγορά συγκεκριμένων σκαρφιστήρων που χρησιμοποιούν ούτως ή άλλως για το τσίμπημα του δακτύλου προκειμένου να μετρήσουν το σάκχαρό τους ή με πολύ μικρό κόστος. Η εξέταση συνιστάται να γίνεται μία με δυο φορές το χρόνο. Αν η εξέταση με το neuropad είναι θετική τα άτομα με διαβήτη μπορούν να απευθυνθούν στους ειδικούς όπου με σωστή διαχείριση και αξιολόγηση του προβλήματος θα γλιτώσουν από δυσάρεστες περιπέτειες.
Η διαβητική νευροπάθεια (η βλάβη δηλαδή των νεύρων εξαιτίας του διαβήτη) είναι υπεύθυνη για το 85% των βλαβών των κάτω άκρων. Η νευροπάθεια προσβάλλει περίπου το 1/3 των ατόμων με διαβήτη και είναι συχνότερη στα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας.
Επί του παρόντος δεν υπάρχει αιτιολογική θεραπεία γι’ αυτή την επιπλοκή και μόνο η πρόληψή της με την καλή ρύθμιση του διαβήτη μπορεί να την αποτρέψει. Η αγγειοπάθεια μπορεί να προληφθεί με τη διακοπή του καπνίσματος, την άσκηση, την καλή ρύθμιση του διαβήτη και της αρτηριακής υπέρτασης, τη λήψη φαρμάκων που μειώνουν την πηκτικότητα του αίματος (π.χ. μικρές δόσεις ασπιρίνης) και την αποτελεσματική αντιμετώπιση της αυξημένης χοληστερόλης.
2.500-3.500 ακρωτηριασμοί το χρόνο!
Η μέση επίπτωση των ακρωτηριασμών στα άτομα με διαβήτη διεθνώς και στη χώρα μας είναι περίπου 2-4 περιπτώσεις στα 1.000 άτομα το χρόνο. Αυτό σημαίνει ότι στην Ελλάδα, αν υπολογιστεί ότι η συχνότητα του διαβήτη είναι της τάξης του 6%, στα άτομα με διαβήτη γίνονται περίπου 2.500-3.500 ακρωτηριασμοί τον χρόνο!
Τονίζεται ότι τα άτομα με διαβήτη μπορεί να εμφανίσουν έλκη στα πόδια, μόνο όταν υπάρχει βλάβη των νεύρων ή και των αρτηριών και ότι δεν κινδυνεύουν όλα τα άτομα με διαβήτη να εμφανίσουν βλάβες στα πόδια.
Η θεραπεία...
Για τη θεραπεία των ελκών και την πρόληψη των ακρωτηριασμών βοηθούν τα ειδικά ορθοπεδικά υποδήματα και πέλματα, τα αλγινικά σε υγρή μορφή όπως είναι το φλαμινάλ ζελ και επιθέματα διαχείρισης υγρασίας διαβητικού ποδιού (difoprev). Όλα τα ανωτέρω καλύπτονται από τα ασφαλιστικά ταμεία σε ποσοστό μέχρι 75%. Μεγάλη σημασία για την πρόληψη των ελκών έχει η αντιμετώπιση της ξηροδερμίας των άκρων ποδών και ιδιαίτερα των πελμάτων με την εφαρμογή κρεμών, ειδικών αφρών ενυδάτωσης που έχουν ένδειξη για το διαβήτη ή ειδικές κάλτσες που είναι διαθέσιμες στα φαρμακεία.
9 μέτρα πρόληψης
1. Ελέγχετε τα πόδια σας καθημερινά για κοψίματα, μώλωπες ή αλλαγή χρώματος, οίδημα και έλκη. Αναφέρετέ τα στον γιατρό σας χωρίς καθυστέρηση. (Χρησιμοποιείστε έναν καθρέφτη για να δείτε τα πέλματα των ποδιών σας ή, αν αυτό είναι δύσκολο, ζητήστε βοήθεια από κάποιον).
2. Προστατεύετε πάντοτε τα πόδια σας. Φοράτε κατάλληλα παπούτσια μέσα και έξω από το σπίτι, για να αποφύγετε τον τραυματισμό των ποδιών σας.
3. Ελέγχετε εσωτερικά τα παπούτσια σας για πετραδάκια, αιχμηρά αντικείμενα και άγριες επιφάνειες πριν τα φορέσετε.
4. Αγοράζετε παπούτσια το απόγευμα, καθώς τα πόδια πρήζονται στο τέλος της ημέρας και μπορείτε να είστε πιο βέβαιοι ότι τα παπούτσια σας δεν είναι στενά και είναι κατάλληλα για εσάς.
5. Οι κάλτσες μπορούν να σας βοηθήσουν να προλάβετε τον τραυματισμό. Βεβαιωθείτε ότι δεν είναι στενές και πλένετέ τις καθημερινά. Βεβαιωθείτε ότι δεν είναι τρύπιες.
6. Πλένετε πάντα τα πόδια σας. Πλένετε προσεκτικά ανάμεσα στα δάκτυλα και στεγνώνετε τα πόδια σας επιμελώς, ιδιαίτερα ανάμεσα στα δάκτυλα. Χρησιμοποιείτε λάδι ή γαλάκτωμα για να διατηρείτε το δέρμα σας μαλακό.
7. Κόβετε τα νύχια σας σε ευθεία και χρησιμοποιείτε λίμα για τις αιχμηρές άκρες.
8. Επισκέπτεστε σε τακτικά διαστήματα, έναν επαγγελματία της υγείας για τον έλεγχο των ποδιών σας.
9. Καλύπτετε τυχόν τραύματα με καθαρές γάζες.
Τι πρέπει να αποφεύγετε
- Τα μυτερά παπούτσια, τα ψηλά τακούνια, τα στιλέτα και τα παπούτσια με ανοιχτή φτέρνα.
- Μη φοράτε στενές κάλτσες.
- Όταν πλένετε τα πόδια σας προσέχετε το νερό να μην είναι καυτό.
- Μην χρησιμοποιείτε αερόθερμο ή θερμοφόρα για να ζεστάνετε τα πόδια σας.
- Να περπατάτε με γυμνά πόδια. Αν δεν μπορείτε να το αποφύγετε για πολιτιστικούς ή θρησκευτικούς λόγους, θα πρέπει να είστε πολύ προσεκτικοί και να αποφεύγετε τον κίνδυνο εγκαυμάτων από καυτές - επιφάνειες στα θερμά κλίματα.
- Μην προσπαθήσετε να περιποιηθείτε μόνοι τα πόδια σας με φάρμακα για τους κάλους ή με ξυραφάκι. Αν έχετε κάποιο πρόβλημα, ζητήστε βοήθεια από έναν επαγγελματία της υγείας.
την υπερβολική αύξηση του βάρους σας
- Το κάπνισμα διότι βλάπτει την κυκλοφορία του αίματος στα πόδια.
- Να φοράτε κοσμήματα στα πόδια.
